Knotbomen, de soorten op een rij

De belangstelling voor het behoud van cultuurhistorische elementen in het landschap is de laatste tien jaar fors toegenomen en vormt vaak de leidraad bij het ontwikkelen van nieuwe projecten. In de categorie bomen zijn knotbomen misschien wel het beste voorbeeld van dergelijke elementen. Eeuwenlang plantten boeren langs de randen van hun kavels onder andere wilgen en elzen aan voor het hout. Knotbomen zijn niet alleen geschikt als beplanting voor landschappelijke doeleinden, maar ze staan ook heel mooi in de tuin.

Wat is een knotboom?

Knotbomen is geen soort op zich, knotbomen ontwikkelen een knotvorm door de snoeiwijze die wordt toegepast. De knotvorm ontstaat door op een hoogte van ongeveer 2 tot 4 meter de stam af te zagen. Op deze stam zullen zich nieuwe takken ontwikkelen die om de 3-5 jaar weer teruggesnoeit worden tot aan de stam, hierdoor ontstaat een bolvormige verdikking op de stam, de knot.

Welke bomen zijn geschikt om te knotten?

De knotwilg is de meest bekende soort, maar er zijn meer soorten die de snoei goed verdragen. In ons assortiment vind je bijvoorbeeld de volgende bomen als knotvorm:

Alnus glutinosa (gewone els, zwarte els))
Betula pendula (ruwe berk)
Fraxinus excelsior (gewone es)
Morus alba (witte moerbei)
Platanus hispanica (gewone plataan)
Platanus orientalis (oosterse plataan)
Quercus rubra (amerikaanse eik)
Salix alba (gewone wilg)
Salix alba 'Chermesina'
Tilia cordata (winterlinde)

Wanneer knot je een boom

Bomen worden vaak om de 3/12 jaar geknot. De tijd tussen twee knotbeurten is afhankelijk van de boomsoort en de gewenste dikte van de takken. De beste tijd om bomen te knotten is in het vroege voorjaar/einde van de winter. Er zijn echter ook uitzonderingen, zoals de Acer-, Betula en Carpinussoorten. Door de sterke sapstromen kunnen deze soorten bij snoei in het voorjaar gaan 'bloeden'. Knot deze bomen daarom het beste wanneer deze volledig in blad staan (juli-augustus), de snoeiwonden zullen dan sneller genezen. Raadpleeg bij twijfel altijd uw hovenier/boomverzorger, zij kunnen de boom terplekke inspecteren en het juiste (snoei)advies uitbrengen. Let wel op; knot bomen niet bij een temperatuur minder dan -5, hierdoor kan vorstschade ontstaan aan de snoeiwond.

Bomenvlog: Knotbomen

In deze vlog neemt Johan van den Berk de kijker mee de kwekerij in om de verschillende soorten knotbomen te laten zien. Een knotboom beperkt zich niet alleen maar tot een knotwilg. Een knotvorm is een multifunctionele vorm en het geeft een apart karakter aan een tuin.

Hoe knot je een boom

Zorg voor een schone werkomgeving. Zorg ervoor dat vallende takken geen schade kunnen toebrengen rondom de boom.
Start met het verwijderen van de takken onder de knot, wanneer deze aanwezig zijn
Snoei/zaag de takken zo dicht mogelijk terug tot aan de knot, zorg ervoor dat het verdikte gedeelte waar de tak begint niet beschadigd wordt.
Dunne takken snoei/zaag je in één beweging af van boven naar beneden.
Dikke takken zaag je niet meteen bij de knot af, maar je maakt - op enige afstand van de basis - een snede van ongeveer een kwart van de stamdikte (1). Daarna maak je ongeveer 5cm hoger een valsnede(2). De takken zal tussen deze twee sneden breken. Vervolgens zaag je de overgebleven stomp weg (3) Zie tekening.
Houd het wondoppervlak zo klein mogelijk en zorg dat deze een beetje aflopend zijn. Hierdoor zal er bij regen geen water in de wond blijven staan.
Verdeel het verwijderen van de takken evenwichtig over de boom, haal nooit alle takken aan één kant tegelijk weg. Hierdoor kan de boom scheef komen te staan of omvallen.